VELAYET DAVASI NEDİR? VELAYET NASIL DEĞİŞTİRİLİR?
Boşanmanın en önemli sonuçlarından biri velayetin düzenlemesidir. Boşanmanın müşterek çocuklar üzerinde psikolojik olarak birçok etkisi bulunmakta olup hassas konumda olan çocuklar için tüm hayatlarını etkileyici sonuçları olabilmektedir. Bu kapsamda kanun çocukların korunmasını ön plana alıp düzenlemeleri çocuğun üstün yararını gözetecek şekilde yapmış ve uygulayıcılardan da bunu beklemiştir.
Ergin olmayan çocuk anne-babasının velayeti altındadır. Evlilik devam ettiği sürece anne ve baba velâyeti birlikte kullanırlar. Ortak hayata son verilmiş veya ayrılık hâli gerçekleşmişse hâkim, velâyeti eşlerden birine verebilir.
VELAYETİN KAPSAMI NEDİR?
- Çocuğun bakım ve eğitimi konusunda onun menfaatini göz önünde tutarak gerekli kararları alınıp uygulanması,
- Çocuğun adının konulması,
- Çocuğun eğitiminin ve bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlâkî ve toplumsal gelişimini sağlanması ve korunması,
- Çocuğun üçüncü kişilere karşı temsil edilmesi,
- Çocuğun mallarının korunması.
VELAYET KİMLERE VERİLİR?
Ergin olmayan çocuk, ana ve babasının velâyeti altındadır. Yasal sebep olmadıkça velâyet ana ve babadan alınamaz. Yani velayet hakkını kullanma yetkisi sadece anne ve babaya aittir. Anne ve baba dışındaki diğer kişilerin velayeti alabilmesi mümkün değildir. Bu kişiler ancak çocuğun üstün yararı gerektiriyorsa hakim, bu kişileri vasi olarak atayabilir.
VELAYET KARARI VERİLİRKEN HANGİ HUSUSLAR GÖZ ÖNÜNE ALINIR?
Velayet kararı verilirken dikkate alınacak en önemli husus çocuğun üstün yararıdır. Çocuğun menfaatine göre anne veya babadan hangisinde kalması yararına olacaksa hakim velayeti ona verir. Velayet kararı verilirken çocuğun yaşı, eğitim durumu, sağlık durumuna göre anne ve babadan hangisinde kalması gelişimine destek olacaksa, anne ve babanın sosyal ve ekonomik durumlarına, çocukla ilgilenme, yeterli zaman ayırma konusunda hangisinin daha üstün performans gösterebileceği mahkeme tarafından takdir edilir. Bu karar verilirken çocuğun yaşı ve akli/ruhi durumuna göre dinlenebilecek düzeyde ise çocuk da mahkemece dinlenerek karar verilir.
VELAYETİN KALDIRILMASI (DEĞİŞTİRİLMESİ)
Hâkim aşağıdaki hâllerde velâyetin kaldırılmasına karar verir:
- Ana ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, başka bir yerde bulunması veya benzeri sebeplerden biriyle velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi.
- Ana ve babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması,
Halinde velayet değiştirilebilir. Durumun değişmesi hâlinde, çocuğun korunmasına ilişkin önlemlerin yeni koşullara uydurulması gerekir. Velâyetin kaldırılmasını gerektiren sebep ortadan kalkmışsa hâkim, re’sen ya da ana veya babanın istemi üzerine velâyeti geri verir. Yani değişen durumlar oldukça ve bunlar ispatlandıkça velayet anneden babaya yada babadan anneye çocuğun üstün yararı gerektiriyorsa verilebilir. Eğer velâyet ana ve babanın her ikisinden kaldırılırsa çocuğa bir vasi atanır. Kararda aksi belirtilmedikçe, velâyetin kaldırılması mevcut ve doğacak bütün çocukları kapsar.
Çocuğun menfaati ve gelişmesi tehlikeye düştüğü takdirde, ana ve baba duruma çare bulamaz veya buna güçleri yetmezse hâkim, çocuğun korunması için uygun önlemleri alır. Çocuğun bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunur veya çocuk manen terk edilmiş hâlde kalırsa hâkim, çocuğu ana ve babadan alarak bir aile yanına veya bir kuruma yerleştirebilir.
VELAYET NASIL TALEP EDİLİR?
Velayet devam eden boşanma davasında talep edilebileceği gibi boşanma davasından sonra ayrı bir dava olarak da açılabilir. Velayet hakkı ve çocuğun yararı ile ilgili alınacak kararlar kamu düzenindendir bu sebeple hakim tarafların iddia ve savunmaları ile bağlı olmayıp çocuğun menfaati için gerekenleri talep olmadan da yapabilir. Velayete ilişkin tüm davalarda görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise boşanma veya ayrılığa karar verecek olan mahkemedir. Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme ise, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir. Boşanma davasından ayrı açılacak velayet davalarında ise genel yetki kuralları geçerlidir.
Velayet konusu özellikle çocuklar için çok hassas bir konu olup çocuğun üstün yararı ve haklarınızın korunabilmesi için mutlaka bir avukat yardımından yararlanın.