HÜKMÜN AÇIKLANMASINI GERİ BIRAKILMASI (HAGB) NEDİR?
Yapılan yargılama neticesinde eğer yargılama sonucunda sanığa ceza verilmesi gerekiyorsa ve bu cezanın miktarı iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Bu karar, kurulan hükmün yani hapis veya adli para cezasının sanık hakkında bir sonuç doğurmamasını ifade eder. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir. Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranılması halinde, mahkeme hükmü açıklar.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ ŞARTLARI NELERDİR?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için kanunda sayılan bazı şartlar vardır. Bunlar:
- a) Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması,
- b) Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,
- c) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekir.
Ayrıca sanığın kabul etmemesi hâlinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için tüm bu şartların birlikte (kümülatif) sağlanması gerekir.
DENETİMLİ SERBESTLİK TEDBİRLERİ NELERDİR?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak bazı yükümlülükleri yerine getirmesine karar verilebilir. Bu yükümlülükler başlık olarak kanunda sayılmıştır. Bunlar:
- a) Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine,
- b) Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
- c) Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine karar verilebilir.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARINA İTİRAZ EDİLEBİLİR Mİ?
Hâkim kararları ile kanunun gösterdiği hâllerde, mahkeme kararlarına karşı itiraz yoluna gidilebilir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı da itiraz edilebilir kararlar arasında yer almaktadır. (CMK m.231/12)
İtiraz ilgililerin kararı öğrendiği günden itibaren yedi gün içinde kararı veren mercie verilecek bir dilekçe veya tutanağa geçirilmek koşulu ile zabıt kâtibine beyanda bulunmak suretiyle yapılır. Kararına itiraz edilen hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltir; yerinde görmezse en çok üç gün içinde, itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderir.
İTİRAZI İNCELEMEYE YETKİLİ MERCİ NERESİDİR?
Asliye ceza mahkemesi hâkimi tarafından verilen HAGB kararlarına karşı yapılacak itirazların incelenmesi, yargı çevresinde bulundukları ağır ceza mahkemesince yapılır
Ağır ceza mahkemesi tarafından verilen HAGB kararları hakkındaki itirazların incelenmesi, o yerde ağır ceza mahkemesinin birden çok dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye; son numaralı daire için birinci daireye; o yerde ağır ceza mahkemesinin tek dairesi varsa, en yakın ağır ceza mahkemesine aittir.
HANGİ SUÇLAR İÇİN HAGB KARARI UYGULANAMAZ?
Bazı kanunların maddelerinde bazı suçlar için özel olarak HAGB hükümlerinin uygulanmayacağı belirtilmiştir. Bu suçlardan bazıları şöyledir:
Anayasanın 174 üncü maddesinde koruma altına alınan inkılâp kanunlarında yer alan suçlarla ilgili olarak uygulanmaz. (CMK m.231/14)
Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Kanunda açıkça belirtilmediği sürece bu kanun kapsamında kalan disiplin suç ve cezaları hakkında, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümler uygulanmaz. (477 sayılı kanun m.63/2)
Karşılıksız çek keşide etme suçu (5941 sayılı kanun m. 5/1)